وبلاگ نويسي

 طرحواره ريشه در مواردي نظير اعتماد به نفس و يا عزت نفس هر فرد دارد. طرحــــواره چيست؟ لغت طرحواره (طرحواره به انگليسي: Schema) براي نخستين بار در قرن بيستم توسط يك روانشناس انگليسي به نام فردريك بارتلت در يكي از تئوري هاي او به نام تئوري يادگيري عنوان شد. پس از آن طرحواره ها مورد توجه روانشناسان واقع شدند و تحقيقات زيادي در زمينه شناخت طرحواره ها تحت عنوان طرحواره درمــــاني صورت گرفت. در واقع طرحواره هاي ناسازگار اوليه كه به آنها تله شخصيتي نيز گفته مي شود، شايد يكي از اصلي ترين مشكلاتي است كه، ممكن است براي هر انساني پيش بيايد. اگر فردي گرفتار تله هاي شخصيتي شود، روند زندگيش با اختلالات جدي روبرو ميشود و شادي و آرامش وي صلب مي گردد. بيشتر تله ها در هم تنيده اند و به مسائلي همچون عزت نفس و اعتماد به نفس فرد مربوط مي شوند. در اين مقاله از دسته مقالات سايت راز موفقيت قصد داريم در مورد طرحواره ها يا همان تله هاي شخصيتي صحبت كرده، به انواع و شيوه هاي شكل گيري آن بپردازيم و نهايت ريشه هاي تحولي آن را بررسي كنيم..

طرح واره و طرحواره درماني چيست؟

طرحواره چيست ؟ طرحواره به انگليسي(Schema)، در واقع قالب و چارچوب باورها و شناخت فرد از خود و محيط پيرامونش است كه باعث تفسير و سازماندهي اطلاعات مي گردد. دراصل طرحواره يك چارچوب ذهني است كه، طبق آن ورودي هاي ذهنمان را سازماندهي مي كنيم. يعني هر ورودي كه مطابق بر باورها و عقايد زندگيمان باشد را نگه داشته و بقيه آنها را حذف مي كنيم. در حالت كلي طرحواره ها مفيد هستند چراكه، كمك ميكنند ذهن ما الگو و ساختار مشخصي براي دسته بندي ورودي هاي خود داشته باشد. مشكل اصلي زماني ايجاد مي شود كه اين باورها و عقايد مخرب و اشتباه باشند و موجب آزار و اذيت ما شوند. آنجاست كه به آنها طرحواره هــــاي ناسازگار مي گويند.

تصور كنيد طرحواره ها نبودند. يعني هيچ الگوي ذهني نداشتيد. مطمئنا نمي توانستيد تجارب خود را به كار برده و براي آينده برنامه ريزي كنيد.ژان پياژه

طرحواره ها چگونه شكل مي گيرند؟ طرحواره درماني چيست؟

بسياري از طرحواره ها در سالهاي اوليه زندگي (به خصوص سه سال اول)شكل مي گيرند، با گذشت زمان قوي تر شده و به حركت خود ادامه مي دهند تا جايي كه حتي عامل بسياري از تجربيات زندگي مي شوند. هرچه زمان شكل گيري تله هاي زندگي به عقب تر(يعني سالهاي نخست زندگي برگردد) بنيادي تر و قوي تر است و تغيير آن سخت تر صورت مي گيرد. در حالت كلي از آنجا كه طرحواره ها بنيادي ترين و عمومي ترين باور هاي فرد هستند، تاثير عميقي در شناخت، احساس و رفتار فرد دارند و ميتوانند كاملا بر زندگي وي مسلط شوند وهمه ي جنبه هاي زندگي را تحت تاثير قرار دهند.

نحوه شكل گيري طرح واره ها به شناخت اوليه فرد در دوران كودكي از جهان پيرامون خود برميگردد و افرادي كه كودك در آن زمان بيشترين برخورد را با آنها داشته است مثل خانواده، گروه همسالان و … بيشترين تاثير را در شكل گيري طرح واره ها دارند. اين بنياد فكري زماني كه فرد به بزرگسالي پا مي گذارد، آنچنان قدرتمند مي شود كه در تمام لايه هاي ناخود آگاه ذهن فرد نفوذ مي كند. گاهي تحت تاثير تله هاي شخصيتي اقداماتي از فرد سر مي زند كه حتي توان تفسير آنها را ندارد و بدون اينكه بداند چرا اينكار را كرده است هر بار در شرايط مشابه بازهم همين عمل از وي سرميزند.

طرحواره ها بر اساس ذهنيت هاي اوليه فرد شكل مي گيرند و تجربيات جديد موجب اصلاح و يا تغيير آنها ميشود. در اين ميان عواملي هستند كه در شكل گيري طرحواره هاي ناسازگار يا مخرب تاثير گذار هستند كه در ادامه به بررسي آنها مي پردازيم.

خودهيپنوتيزم چيست؟ حالتي از مديتيشن است كه به جاي اينكه شما توسط شخص ديگري هيپنوتيزم شويد خودتان خودتان را هيپنوتيزم ميكنيد. از اين رو به آن خودهيپنوتيزم ميگويند. در واقع به هر فعاليتي كه جهت تن آرامي و آرامش خود انجام دهيد خودهيپنوتيزم ميگويند.

مرحله اول خود هيپنوتيزم : شروع

به جايي برويد كه بيشترين تمركز ممكن را داريد. محلي كه تنها هستيد و كسي مزاحمتان نميشود. ميتوانيد روي يك مبل راحت بنشينيد و يا بر روي يك تخت ،به پشت دراز بكشيد. چشمهايتان را ببنديد و تكنيك تنفس شكمي را بكار ببنديد(يك دست را بر روي قفسه ي سينه و دست ديگرتان را بر روي شكمتان بگذاريد. هنگام دم جوري نفس بكشيد كه دستي كه بر روي شكمتان است جلوتر از دست ديگرتان قرار بگيرد و هنگام باز دم اين دست بايد عقب تر از دستي كه بر روي قفسه سينتان است قرار بگيرد.) هرچقدر تنفس شما عميق تر باشد،در انجام خود هيپنوتيزم موفق تر خواهيد بود. ميتوانيد از موسيقي هاي آرامش بهش نيز استفاده كنيد. اكنون چشمانتان را بسته و از عدد ده تا يك را به صورت معكوس بشماريد. جوري كه هر عدد با يك دم و بازدم شما هماهنگ شود

مرحله دوم خودهيپنوتيزم : رها سازي

روي هركدام از اعضاي بدن خود تمركز كرده و آن بخش را آرام كنيد. بدين منظور ميتوانيد كار خود را از انگشت كوچك پايتان شروع كرده و به مرور بالا بياييد و هربخش از بدن خود را آرام و شل كنيد. در اين بخش ميتوانيد از جملات تاكيدي نظير من اكنون در حال آرام شدن هستم، استفاده كنيد. روي هر بخش از بدن خود به صورت جداگانه تمركز كنيد. مثلا زماني كه نوبت به دست هايتان ميشود ابتدا تك تك انگشتان خود را شل كنيد، سپس مچ دست. بعد از آن ساعد و بازوي خود را شل كنيد همين كار را با دست ديگر تكرار كنيد. هرچه در اين مرحله از خودهيپنوتيزم آرامش تمركز بيشتري داشته باشيد، نتايج بزرگتري رخ ميدهد.

مرحله سوم خود هيپنوتيزم : چسباندن چشم پلك ها

اكنون تجسم كنيد كه پلك هايتان بسيار محكم به هم چسبيده اند و شما قادر به باز كردن چشم هايتان نيستيد و سپس عضلات صورتتان را شل كنيد.

مرحله چهارم خودهيپنوتيزم : پاكسازي

در اين مرحله از خودهيپنوتيزم تجسم كنيد كه هواي تميز و پاكيزه و آبي رنگ درون ريه هاي خود ميفرستيد. به شكلي كه علاوه بر ريه ها تمام سلول هاي بدنتان را تميز ميكند. در هر دم تجسم كنيد كه هواي تميز و پاكيزه وارد ريه هايتان كنيد و در بازدم هواي آلوده اي كه قبلا درون سلول هاي بدنتان نفوذ كرده و سياه رنگ است را از بدنتان خارج كنيد.

مرحله پنجم خود هيپنوتيزم : تصوير سازي ذهني

تصور كنيد كه يك بادكنك بزرگ به دست راست شما بسته اند كه به سمت بالا ميرود و دست شما را نيز با خود بالا ميبرد. اگر تصوير سازي ذهني شما قوي باشد، كم كم حس ميكنيد كه دست شما از زمين جداشده و به سمت بالا حركت ميكند . اكنون همين تجسم خلاق را براي دست ديگر، پاهايتان و گردن و سرتان نيز تكرار كنيد. به مرور حس ميكنيد كه اتصال شما از زمين كنده شده و در حال پرواز هستيد.

مرحله ششم خودهيپنوتيزم : تلقين خواسته ها

اگر تمام مراحل بالا را به خوبي انجام دهيد وارد حالت آلفاي ذهني ميشويد و به ضمير ناخودآگاه خود نفوذ ميكنيد. در اين مرحله از خودهيپنوتيزم زمان آن رسيده تا خواسته هاي خود را مطرح كنيد. هر آنچه را كه ميخواهيد، در قالب جملات كوتاه و به صورتي كه گويا يكي از داشته هاي كنونيتان است، نه يك آرزو مطرح كنيد.

مثلا بگوييد خوش حالم كه روز به روز ثروتمند تر ميشوم و يا روابط من روز به روز با كيفيت تر و بهتر از گذشته ميشود. دقت كنيد كه در اين مرحله نبايد از افكار منفي استفاده كنيد. مثلا به جاي اينكه بگوييد نميخواهم در كنكور رتبه بدي بگيرم، بگوييد ميخواهم امتحان كنوكور خود را عالي بدهم.